Ναός Αγίων Θεοδώρων και νησίδα Θοδωρού, Χανιά

Πριν λίγες μέρες έγινε γνωστό από τοπική ειδησεογραφική ιστοσελίδα ότι ο μικρός ναός των Αγίων Θεοδώρων στην ομώνυμη νησίδα, ή όπως είναι ευρύτερα γνωστή ως Θοδωρού, έχει παρουσιάσει εμφανείς φθορές στο εσωτερικό της στέγασής του λόγω της έντονης κακοκαιρίας τους πρώτους μήνες του 2019, που προκάλεσε άλλωστε μεγάλες καταστροφές σε μνημεία και υποδομές του νομού Χανίων. 

Θυμηθήκαμε την επίσκεψη που είχαμε κάνει στη νησίδα, σχεδόν δέκα χρόνια πριν, ανήμερα του εορτασμού των Αγίων Θεοδώρων, που πρέπει να σημειωθεί ότι είναι η μόνη μέρα που επιτρέπεται η πρόσβαση για το κοινό. Σε άλλο μπλογκ είχε γίνει μία σύντομη παρουσίαση της νησίδας το 2011, βασισμένη στην μετάβασή μας εκεί στις αρχές Ιούνη του 2009:

Θοδωρού, η άγνωστη νησίδα του Βενετικού ναυτικού οχυρού, των κρι-κρι και η απαγόρευση προσέγγισης

Στο Θοδωρού, μία σχετικά μεγάλων διαστάσεων νησίδα απέναντι από την παραλία της Αγίας Μαρίνας Χανίων, βρίσκονται τα ίχνη από ένα διπλό βενετικό ναυτικό οχυρό που έχουν ιδιαίτερη ιστορική και  περιβαλλοντική αξία. Οι οχυρώσεις υπήρξαν τμήμα ενός στρατηγικού συστήματος οχυρώσεων που περιλάμβανε της παραθαλάσσιες πόλεις, τα μεμονωμένα ναυτικά οχυρά σε θέσεις στρατηγικού ενδιαφέροντος και μικρότερες οχυρώσεις καθώς και παρατηρητήρια του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης των Βενετών.

Το ανατολικό ναυτικό οχυρό υποστήριζε από την πλευρά της θάλασσας την πόλη των Χανίων και κάλυπτε σε συνδυασμό με το φρούριο Φιρκά στα Χανιά τη θαλάσσια περιοχή ΒΔ της πόλης. Παράλληλα το δυτικό ναυτικό οχυρό κάλυπτε τη θαλάσσια περιοχή προς τα δυτικά σε συνδυασμό πιθανώς με την οχύρωση της Ιεράς Μονής Γωνιάς στη αρχή της ανατολικής πλευράς της χερσονήσου του Ροδωπού.

Ως χώρος μάχης, η αμυντική οργάνωση και το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης των Βενετών αποδείχτηκαν ανεπιτυχή και οι οχυρώσεις του νησιού αποτέλεσαν τους πρώτους μεγάλους στόχους της οθωμανικής απόβασης το 1644 στα δυτικά της Κρήτης, που οδήγησε μετά από ένα τέταρτο του αιώνα στην οριστική κατάληψή της. Οι οχυρώσεις στο Θοδωρού δεν ήταν δυνατόν να αντέξουν την σφοδρή πολιορκία και είχαν αποτέλεσμα της ανατίναξή τους, σύμφωνα με μαρτυρίες από τους ίδιους του ηρωικούς υπερασπιστές τους.

Ανήμερα των Αγίων Θεοδώρων

Στη νεώτερη εποχή, μέσα στον 20ο αιώνα, μετατράπηκε σε βιότοπο για τη φύλαξη του κρητικού αιγάγρου, του κρι-κρι, χωρίς ωστόσο να ληφθούν περιβαλλοντικοί παράγοντες. Τα νησιά δεν συγκαταλέγονταν στους χώρους διαμονής του κρι-κρι, το είδος εκεί μεταφέρθηκε από τη νησιωτική ενδοχώρα χωρίς η ίδια η νησίδα να μπορεί να θρέψει έναν αυξανόμενο ζωϊκό πληθυσμό. Σήμερα για να μην πλησιάσει τον καθορισμένο από τη θάλασσα αυτόν βιότοπο κάποιος επικίνδυνος επισκέπτης, έχει απαγορευτεί η προσέγγιση σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων, με μόνη εξαίρεση της εορτή του παρεκκλησιού που βρίσκεται στο νησί, στις αρχές Ιουνίου.


Φυσικά μπορεί να θεωρηθεί εύλογα υπερβολικό στις μέρες μας να μην επιτρέπεται σχεδόν καθόλου η πρόσβαση στο νησί και βέβαια επικροτούμε τις πρόσφατες πρωτοβουλίες για σχεδίαση  προσεγμένων επισκέψεων στη νησίδα, που συνδυάζει το ιδιότυπο πια φυσικό περιβάλλον, τη μικρή παραλία, το παρεκκλήσι και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των ναυτικών οχυρώσεων.

Update 14/04/2019: ανάρτηση μίας σημερινής προτυποποιημένης αξιολόγησης της νησίδας των Αγίων Θεοδώρων ως προορισμού.

Ας ελπίσουμε ότι ο ναός θα γίνει δυνατό να επισκευαστεί μέχρι τον φετινό εορτασμό του.