Ένα ιστορικό προστασίας ενός ευαίσθητου οικοσυστήματος, σε μία περιοχή προς ανάπτυξη: το φοινικόδασος του Βάι στο Κάβο Σίδερο της νοτιοανατολικής Κρήτης

Στις νοτιοανατολικές εσχατιές της Κρήτης βρίσκεται ένα πραγματικά εντυπωσιακό φυσικό περιβάλλον, άλλοτε άνυδρο και ημιερημικό, άλλοτε καλλιεργήσιμο με τους μόχθους των κατοίκων του, αλλά και τροπικό μαζί, που αποτελεί ένα πολύ σημαντικό παράδειγμα της εντυπωσιακής ποικιλίας του Κρητικού Τοπίου. Η Κρήτη είναι σαν μία μικρή ήπειρος άλλωστε. Είναι γεγονός ότι οι καλύτεροι προορισμοί στην Κρήτη είναι αυτοί που έχουν διατηρήσει εν όλω ή έστω εν μέρει την αυθεντικότητά τους. Αυτό που δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό από το ευρύ κοινό είναι ότι βασικό ρόλο στη διάσωσή τους και στη δυνατότητα να απολαμβάνουν όλοι αυτά τα μέρη είναι οι κηρύξεις και εντάξεις των περιοχών αυτών ως φυσικά ή πολιτιστικά μνημεία. Το ιστορικό των γραφειοκρατικών κατά άλλα αυτών πράξεων δεν είναι ευρέως γνωστό και οι άνθρωποι που συνετέλεσαν στο μακρύ δρόμο μίας κήρυξης συχνά αφανείς πίσω από το λακωνικό πνεύμα ενός Διατάγματος ή μίας νομοθετικής διάταξης, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης τους επιστήμονες που ερεύνησαν και ενέταξαν το φοινικόδασος στο δίκτυο NATURA 2000, και αυτούς που εκπόνησαν μελέτη διαχείρισης για αυτό.

Χάρη στις διαδοχικές κηρύξεις και εντάξεις του φοινικοδάσους του Βάι σε καθεστώς προστασίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο, μπόρεσε το δάσος των φοινίκων Θεόφραστου και γενικά η σπάνια έκφανση του Κρητικού Τοπίου στην περιοχή να διασωθούν και να αποτελέσουν έναν από τους κορυφαίους προορισμούς στην Κρήτη. 

Το φοινικόδασος στο Βάι προστατεύεται από την εθνική και διεθνή νομοθεσία αναφορικά με τη σημασία του ως φυσικό περιβάλλον. Συγκεκριμένα:

• Κήρυξη ως Αισθητικό Δάσος από το ελληνικό κράτος το 1973, 
• Κήρυξη ως περιοχή φυσικού κάλλους (μαζί με τη Μονή Τοπλού) το 1982,
• Site of Community Importance (SCI) το 1996
• Special Area for Conservation (SAC) το 2011
• Ένταξη στο δίκτυο NATURA 2000 (GR4320006) το 2011

Σε μία περίοδο που αποκτά δυναμική ξανά η αναζήτηση της ανάπτυξης, γεγονός που θα διαφοροποιήσει ριζικά όψεις και περιοχές του Τοπίου της Κρήτης, ας σκεφτούμε αν με τις πράξεις μας τηρούμε το πνεύμα του ιστορικού αυτής της προστασίας και αν μη τι άλλο ας τα επισκεφτούμε όσο προλαβαίνουμε, πριν αλλάξει το ευρύτερο περιβάλλον τους για να έχουμε μία πλήρη θέαση του ευρύτερου χώρου και όχι σημειακά του εκάστοτε μνημείου και αν μας αρέσει και θέλουμε να το διατηρήσουμε για πάντα να το αποτυπώσουμε αυτό στις φωτογραφίες μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.